Rritja e vajzave mund t’i bëjë drejtuesit meshkuj të kompanive më mbështetës të betejave të grave për barazi, tregon një studim i ri. Kjo gjithashtu çon në punësimin e më shumë grave në kompanitë e tyre dhe në bordet e tyre.
Një themelues ka shumë pushtet mbi një kompani – por shumica e kompanive janë themeluar nga burra. Megjithatë, vajza e një themeluesi mund të ndihmojë në kundërshtimin e pikave të verbëra të babait të saj duke e ndihmuar atë të kuptojë barrierat me të cilat përballen gratë, sipas një studimi të ri nga Shkolla e Ekonomisë e Stokholmit, Universiteti Erasmus dhe Universiteti Jönköping. Kjo mund të çojë në një rritje reale të numrit të grave që punëson kompania, si dhe numrit të grave në bordin e drejtorëve të kompanisë.“Ne u befasuam kur zbuluam se edhe në Suedinë relativisht egalitare gjinore, marrëdhëniet personale të CEO-ve mund të ndikojnë shumë në mënyrën se si ata drejtojnë bizneset e tyre në mënyra më të barabarta gjinore,” thotë Karl Wennberg i Shkollës Ekonomike të Stokholmit, një nga autorët e studimit.Studiuesit analizuan efektet e lindjes së një vajze kundrejt një djali për CEO-t pronarë-menaxherë. Këta janë njerëz që kanë krijuar kompaninë, kanë një pjesë të madhe pronësore në të dhe kështu kanë shumë pushtet mbi praktikat dhe kulturën e kompanisë.
“Efekti i vajzës”
Autorët zbuluan se të kesh një vajzë dhe jo një djalë shoqërohej me një rritje prej 4% të drejtoreve femra dhe një rritje prej 11% të punonjësve femra. Konkluzioni i tyre është se, duke qenë se ky efekt vajzë – baba maturohet gradualisht ndërsa vajzat rriten dhe socializohen në shkolla dhe vendet e punës, dhe rritet me moshën e vajzave, sugjeron që themeluesit meshkuj po mësojnë nëpërmjet vajzave të tyre për kufizimet me të cilat përballen gratë, dhe se kjo ndodh gjatë gjithë ciklit jetësor të vajzave të tyre. Ky njihet si ‘efekti i vajzës’.
“Drejtorët ekzekutivë që ne studiuam flasin për mënyrën sesi kanë ndryshuar vendimet e tyre të korporatës pasi ata mësuan për kufizimet që gratë shpesh hasin nga vajzat e tyre në rritje”, shton Karl Wennberg.
Analiza shqyrton të gjitha sipërmarrjet suedeze të themeluara nga themelues meshkuj midis 2004-2017. Kjo u mundësoi studiuesve të gjurmonin dhe zbulonin saktësisht se kur dhe si manifestohet efekti i vajzës. Jo vetëm që ky hulumtim na jep më shumë të dhëna për efektin e bijës tek themeluesit e kompanisë, por gjithashtu na ndihmon të kuptojmë se si funksionon ky efekt. Disa raporte kanë sugjeruar se është akti i të qenurit baba i një vajze që ndryshon perspektivën e një vendimmarrësi, ndërsa të tjerë theksojnë se është procesi i rritjes së vajzave që është vendimtar.
Kuptimi i barrierave me të cilat përballen gratë
Ky studim tregon se efekti i vajzës nuk ishte fare i dukshëm menjëherë pas lindjes, por u bë i fortë kur vajzat e themeluesit-CEO filluan shkollën. Me fjalë të tjera, ishte përplasja me seksizmin e gjetur në shoqërinë e gjerë dhe në institucione që bëri që këta drejtues biznesi të fillojnë të kuptojnë më mirë se cilat pengesa hasin gratë.
Autorët kryen gjithashtu intervista për të vërtetuar gjetjet empirike. Për shembull, “Dan” i cili ka një vajzë dhe një djalë ishte shumë i vetëdijshëm se sa i padrejtë mund të jetë trajtimi i sporteve të vajzave dhe djemve.
“Ne kemi një klub sportiv për vajza [në qytet] … femra [ekipi elitar] u largua nga niveli i lartë, pasi nuk kishte burime të mjaftueshme… Firma ime tani do t’i sponsorizojë ato. Në firmën tonë, ne sponsorizojmë vetëm ekipet e femrave [të rriturit] dhe ekipet e sporteve të të rinjve femra, ne nuk sponsorizojmë ekipe meshkujsh.”
Dhe ‘Dani’ ishte gjithashtu i qartë se si ishte i shqetësuar se si do të trajtohej vajza e tij.
“Kështu që ka mundësi, por unë dua t’i mësoj vajzës sime që kur Per, e cila është 50 vjeç dhe ka qenë në industri për 20 vjet, fillon ta mbrojë atë, vajza ime duhet të shtyjë veten përpara dhe të rezistojë.”
Një tjetër prej CEO-ve, ‘Jon’, ka dy vajza dhe asnjë djalë.
“Ti piqesh shumë [pasi të kesh fëmijë], pasi nuk duhet të kujdesesh më vetëm për veten. [Atësia] krijon pjekuri në sytë e palëve të ndryshme të interesit; kur shohin që nuk je më vetëm [por ke familje], të shikojnë ndryshe. Dhe ju silleni në mënyrë të vetëdijshme ose të pavetëdijshme si një baba, si një prind, dhe kjo krijon njëfarë sigurie, dhe në fakt ka ndikuar në kompaninë time në një mënyrë pozitive.”
Ndërkohë nga ana tjetër, disa prej CEO-ve që kishin vetëm djem u shprehën të zhgënjyer për idenë se grate nuk përballen fare me barriera në tregun e punës, madje thanë se barazia kishte shkuar ‘shumë larg’.
“Ju jeni të detyruar të punësoni një grua edhe nëse ajo nuk ka aftësitë e duhura. Ju e merrni atë vetëm sepse duhet. Kjo nuk është e drejtë. Është e njëjta gjë me kuotat gjinore në borde në disa vende.” (“Erik”).
Efekt më i madh në kompanitë e vogla
Rritja e një vajze dhe ndjekja e mënyrave shpesh të pabarabarta me të cilat trajtohet ajo dhe shoqet e saj është një lloj edukimi që ndihmon ‘të shtyjë’ CEO-n në drejtim të të qenit më egalitar. Megjithatë, këto efekte në punësim duket se janë të lidhura me pjesëmarrjen e drejtpërdrejtë të CEO-babait në menaxhimin e përditshëm të kompanisë, si në bizneset e vogla me dhjetë ose më pak punonjës.
Në sipërmarrjet më të mëdha ku themeluesit meshkuj janë më pak të përfshirë në punësimin në përgjithësi, efekti në numrin e përgjithshëm të punonjësve femra zhduket. Megjithatë, efekti që drejtoret femra janë më të përfaqësuara, mbetet i fortë si në sipërmarrjet më të vogla ashtu edhe në ato më të mëdha. Me fjalë të tjera, efekti i bijës ndihet në arenat ku është përfshirë personalisht themeluesi-CEO. Ai zgjedh më shumë gra si punonjëse për biznesin e tij të vogël dhe kur biznesi është më i madh, ai vazhdon të jetë më i hapur ndaj grave në zonën që vazhdon të prekë, përkatësisht sallën e këshillit.
Karl Wennberg
Professor, Stockholm School of Economics
Pershtati : Starbusiness
