Nga RUDINA HOXHA
Alessandro Bragonzi, Përfaqësues i Bankës Evropiane të Investimeve (EIB) për Shqipërinë, Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut, tha për STAR BUSINESS se EIB dhe Shqipëria po punojnë ngushtë ndërsa EIB ka marrë kërkesa për mbështetje financiare në një numër projektesh në sektorë të ndryshëm.
Në veçanti, këto kërkesa kanë të bëjnë me zhvillimin e sektorit të hekurudhave (Durrës – Rrogozhinë, Rrogozhinë-Pogradec), parandalimin e përmbytjeve (Lumi Mati, dhe 4 pellgje të tjera lumenjsh), arsimimi (Kampusi Universitar i Tiranës), dhe infrastruktura digjitale (Infrastruktura rajonale shqiptare, dhe një brez i gjerë rrjetesh në zonat rurale).
Për më tepër, EIB po diskuton gjithashtu projekte në sektorët e ujit, energjisë dhe turizmit me promovuesit e projekteve dhe subjektet e tjera zbatuese.
Bragonzi theksoi se vendimi për të forcuar praninë e EIB në Shqipëri ka qenë një shenjë e qartë e rritjes së mbështetjes së Bankës për rajonin e Ballkanit Perëndimor.
Si po ecën përfaqësimi i Bankës së Investimeve Evropiane në Shqipëri? Si e vlerësoni bashkëpunimin e deritanishëm midis Shqipërisë dhe BEI-së?
Përfaqësimi i EIB në Shqipëri ka filluar që nga janari i 2019. Vendimi për të forcuar praninë tonë në Shqipëri ka qenë një shenjë e qartë e mbështetjes në rritje të Bankës për rajonin e Ballkanit Perëndimor, gjithashtu në kontekstin e Iniciativës së Rezistencës Ekonomike (ERI) që ka nisur në vitin 2016, e cila synon të sigurojë fonde shtesë për të ndihmuar në mbylljen e boshllëqeve vitale të infrastrukturës ekonomike dhe stimulimin e rritjes së udhëhequr nga sektori privat si dhe krijimin e vendeve të punës për të adresuar shkaqet thelbësore të migracionit. Ngritja e zyrës së EIB në Tiranë, e përfshirë në delegacionin e Bashkimit Evropian, ka për qëllim demonstrimin e vlerës së shtuar nga kombinimi i institucioneve të BE-së.
Deri më tani, perceptimi ka qenë se falë pranisë sonë lokale, dukshmëria e Bankës është rritur përtej homologëve tanë tradicional (p.sh. Ministrive, institucioneve financiare dhe ndërmarrjeve në pronësi publike), dhe ne kemi qenë në gjendje t’i afrohemi llojeve të tjera të palëve të interesuara, përfshirë qeveritë lokale dhe korporatat më të vogla. Si përfaqësues i EIB, kam marrë pjesë në disa konferenca (p.sh. konferenca vjetore e Shoqatës së Bankave Shqiptare, forumi i lidhjes së Tiranës, Dita Evropiane e Mikrofinancës, etj.) dhe punëtorive sektoriale (hekurudhat, uji, etj.), ku mund të vëreja një interes në rritje për EIB si partner të mundshëm financiar.
Për më tepër, përfaqësimi ka qenë thelbësor në mbështetjen për projektet e terrenit që marrin ndihmë nga Korniza e Investimeve e Ballkanit Perëndimor (WBIF), një përzierje e strukturave rajonale ku EIB po vepron si financues kryesor për disa projekte dhe kontribuon në ndihmën teknike të ofruar.
Afërsia lokale ka ndihmuar gjithashtu në rritjen e numrit dhe shpejtësisë së shkëmbimeve me institucionet shqiptare dhe përfituesit, duke nxitur kështu mundësi dhe një kuptim më të mirë të nevojave për investime. Një shembull është nënshkrimi i marrëveshjes së fundit të bashkëpunimit me Fondin Shqiptar të Zhvillimit (FSHZH), ku EIB do të sigurojë asistencë teknike për përgatitjen e një strategjie të integruar të turizmit për Alpet Veriore, zonë që mbulon vijën bregdetare të Adriatikut midis Shëngjinit dhe Velipojës, bregu i Liqenit të Shkodrës, Lumi Buna dhe porta e Koplikut për në Alpet Shqiptare, dhe përfshin pjesë të territoreve të bashkive të Shkodrës, Lezhës dhe Malësisë së Madhe.
Cilat janë projektet e EIB në tubacionin në Shqipëri?
Siç e përmenda, EIB është një partner themelues dhe një financues aktiv në platformën WBIF. EIB ka marrë kërkesa për mbështetje financiare në një numër projektesh në sektorë të ndryshëm, në veçanti për zhvillimin e sektorit të hekurudhave (Durrës – Rrogozhinë, Rrogozhinë-Pogradec), parandalimin e përmbytjeve (Lumi Mati, dhe 4 pellgje të lumenjve), arsimi (Kampusi Universitar i Tiranës), dhe infrastruktura digjitale (Infrastruktura rajonale shqiptare, dhe një brez i gjerë rrjetesh në zonat rurale).
Për më tepër, EIB po diskuton gjithashtu projekte në sektorët e ujit, energjisë dhe turizmit me promovuesit e projekteve dhe subjektet e tjera zbatuese.
Prillin e kaluar, EIB miratoi 11 milion EUR për rizhvillimin urban të frontit të lumit lana në Tiranë. A ka filluar të zhvillohet ky projekt? Në çfarë konsiston ky projekt dhe si do të ndikojë ai në Tiranë?
Fronti i lumit Lana – projekti i rizhvillimit urban – është një investim historik pasi paraqet projektin e parë të rizhvillimit urban të financuar nga EIB në rajon. Me një hua prej 8 milion EUR e kombinuar me një grant investimi në vlerën prej 2.4 milion EUR nga burimet e donatorëve të Shteteve Anëtare të BE-së, ne jemi duke kontribuar në financimin e një projekti 24 milion EUR.
Projekti i lumit Lana përfshin rizhvillimin e përafërsisht 1.8 km të lumit Lana direkt në rrjedhën e poshtme nga një rinovim ekzistues i lumit, si dhe ndërtimin e një bulevardi (përfshirë korsi për biciklistët dhe këmbësorët në të dy anët e lumit) duke filluar nga ura e Rruga e Kavajës, ku bulevardet paralele Gjergj Fishta dhe Bajaram Curri përfundojnë aktualisht, deri te Rruga Teodor Keko, një arterie e madhe që zgjat unazën e re deri në autostradën Tiranë – Durrës. Vendi i projektit dhe rrethinat e tij përgjatë lumit Lana, kanë vuajtur nga mungesa e ambienteve të banimit, lidhja e dobët me pjesën tjetër të qytetit të Tiranës dhe degradimi i mjedisit.
Zona është subjekt i përmbytjeve periodike si rezultat i zhvillimit të paplanifikuar dhe të keq rregulluar të residencave të banimit dhe ka mangësi në infrastrukturën publike që i shërben zonës. Është gjithashtu për tu theksuar se në këtë segment të lumit shkarkohen ujërat e zeza dhe uji i ndotur nga lagjet përreth, gjë që rrit ndotjen urbane të lumit.
Projekti përfshin gërmimet, drejtimin dhe kanalizimin e lumit, krijimin e argjinaturave me profil të ngjashëm me ato të bulevardeve ekzistuese, ndërtimin e dy bulevardeve me korsi të dyfishtë në secilën anë të lumit, shtrimin e tubave të kanalizimeve për t’u lidhur me rrjetin në ndërtim. Kështu, projekti do të zvogëlojë rrezikun e përmbytjes, si dhe do të katalizojë zhvillimin urban dhe rigjenerimin që çon në: i) përmirësimin e konsiderueshëm të standardeve të jetesës, ii) heqjen e ujërave të zeza nga Lumi Lana (pas përfundimit të projektit të sistemit të kanalizimeve të Tiranës së madhe) dhe iii) përmirësimin e qarkullimit të trafikut, si dhe sigurinë në rrugë.
Zona që përfiton nga ky projekt shtrihet në një sipërfaqe prej 110 ha dhe është e integruar mirë me investime që presin të japin përfitime të konsiderueshme për një popullsi prej 65,000 të parashikuar në të ardhmen, nga të cilët 20,000 jetojnë aktualisht në të dy brezat e lumenjve.
Një ekip këshilltarësh kombëtarë dhe ndërkombëtarë po punojnë aktualisht në rishikimin e modeleve ekzistuese, dhe së shpejti do të fillojë rishikimin e dokumentacionit të tenderave. Punimet e ndërtimit pritet të fillojnë në Q2-Q3 2020.
Përpjekjet e Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut për të filluar bisedimet e pranimit në BE vazhdojnë. Sa mbështetës është BEI në këto përpjekje?
Ballkani Perëndimor ka qenë gjithmonë një pjesë thelbësore e historisë evropiane. Partneriteti ynë është i bazuar edhe në të ardhmen tonë të përbashkët dhe interesin e shumëfishtë ekonomik, politik dhe të sigurisë me përfitime të ndërsjellta. Ashtu si Banka e BE-së, EIB është pjesë e strategjisë së përgjithshme së BE-së për rajonin dhe aktiviteti i EIB në këto vende mbështet zbatimin e strategjisë së re të Komisionit Evropian për Ballkanin Perëndimor.
EIB ka investuar në Ballkanin Perëndimor për mbi 40 vjet duke sjellë ekspertizën e saj, instrumentet e financimit dhe angazhimin për të gjeneruar ndikim përmes investimeve që mbështesin përparësitë e BE-së. Rajoni i Ballkanit Perëndimor ka një përparësi kyçe për aktivitetin tonë të huadhënies dhe që nga viti 2008, grupi EIB ka financuar në rajon projekte që arrijnë në mbi 8 miliardë EUR.
Kjo pasqyron përkushtimin tonë për të mbështetur ndërtimin dhe përmirësimin e infrastrukturës kryesore në rajon, si dhe ndihmën tonë shumëdimensionale për sektorin privat, të cilat forcojnë politikën e zgjerimit të BE-së. Përveç mbështetjes sonë tradicionale në mëyrë të vazhdueshme për rindërtimin dhe përmirësimin e infrastrukturës publike, që nga viti 2010, EIB ka zgjeruar punën e saj në fusha të reja, siç janë kujdesi shëndetësor, arsimi, kërkimi dhe zhvillimi. Ne kemi filluar të ndihmojmë edhe sektorin privat dhe të ofrojmë ndihmë për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme (NVM). Vlen të përmendet se kohët e fundit kemi botuar një përditësim të broshurës sonë përkushtuar Ballkanit Perëndimor, i cili ofron një mbështetje të kombinuar të BEI dhe KE në sektorë/projekte të ndryshme: https://www.eib.org/en/projects/regions/enlargement/the-western-balkans/index.htm
Cilat janë pritjet e EIB për vitin 2020?
Ne presim që një numër i projekteve të asistencës teknike të financuara nga WBIF do të arrijnë në përfundim ose do të arrijnë një nivel të duhur pjekurie, veçanërisht për rrjetin hekurudhor nën të ashtuquajturin korridori i VIII dhe parandalimin e përmbytjes së lumenjve, për të na lejuar të fillojmë proçesin e brendshëm për të vlerësuar financimin e projekteve.
Për më tepër, parashikohet që falë ndihmës teknike që ERI i ka dhënë FSHZH, hapi i parë i marrëveshjes së bashkëpunimit, i cili përbëhet nga një strategji rajonale e integruar e turizmit dhe përmirësimit urban, do të përfundojë dhe ne mund të fillojmë përgatitjen e kushteve të referencave për studime lidhur me nënprojekte/investime për një periudhë 5-vjeçare.
Sa i përket veprimeve që kemi nën mbikqyrje, ne presim të miratojmë gjatë gjysmës së parë të vitit 2020 një financim të mundshëm për përmirësimin e infrastrukturave të ujësjellësit në qytetin e Tiranës, i cili duhet të ndihmojë në rritjen e sasisë dhe cilësisë së furnizimit me ujë të pijshëm të sigurtë, dhe të shohim fillimin e punimeve ndërtimore për projektin e Lumit Lana.
*Më poshtë do të lexoni versionin anglisht të artikullit, sipas publikimit në origjinal në versionin print të revistës ”Star Business” , Janar 2020.
Albania Shows an Increasing Interest for EIB as Possible Financial Partner
Alessandro Bragonzi, European Investment Bank (EIB)’s Representative for Albania, Kosovo and North Macedonia told STAR BUSINESS that the EIB and Albania are working closely while the EIB has been receiving requests for financial support in a number of projects across different sectors.
In particular, these requests are about the development of the railways sector (Durrës- Rrogozhinë, Rrogozhinë-Pogradec), flood prevention (Mati River, and other 4 river basins), education (University Campus of Tirana), and digital infrastructures (Albania regional Broadband infrastructure, and broadband network in rural areas).
In addition, the EIB is also discussing projects in the water, energy and tourism sectors with project promoters and other implementing entities.
Bragonzi underlined that the decision to strengthen the EIB presence in Albania has been a clear sign of the Bank’s increased support to the Western Balkans region.
How is European Investment Bank representation in Albania going on? How do you assess the so far cooperation between Albania and EIB?
The EIB representation in Albania is up and running since January 2019. The decision to strengthen our presence in Albania has been a clear sign of the Bank’s increased support to the Western Balkans region also in the context of the Economic Resilience Initiative (ERI) started in 2016, which aims at providing additional financing to help closing vital economic infrastructure gaps and stimulating private sector-led growth and job creation to tackle the root causes of migration and brain drain. The set-up of the EIB office in Tirana, embedded in the European Union delegation, is aimed at demonstrating the combined value added of EU institutions.
So far, the perception has been that thanks to our local presence, the Bank’s visibility has increased beyond our traditional counterparts (i.e. Ministries, financial institutions and publicly-owned companies), and we were able to reach out to other type of stakeholders, including local governments and smaller corporates. As EIB representative, I have participated to several conferences (e.g. the Association of Albanian Banks annual conferences, Tirana Connectivity forum, European Microfinance Day, etc…) and sectoral workshops (railways, water, etc.), where I could notice an increasing interest for EIB as possible financial partner.
Moreover, the representation has been instrumental in the support on the ground to projects receiving assistance from the Western Balkans Investment Framework (WBIF), a regional blending facility where the EIB is acting as lead financier for several projects and contributes to the technical assistance provided.
The local proximity have also helped to increase the number and rapidness of exchanges with the Albanian institutions and beneficiaries, thus fostering origination opportunities and a better understanding of investment needs. An example, is the recent signature of the cooperation agreement with the Albanian Development Fund (ADF), where EIB will provide technical assistance for the preparation of an integrated tourism strategy for the Northern Alps, an area which covers the Adriatic coastline between Shëngjin and Velipojë, the Shkodra Lake shore, Buna River and the Koplik gateway to the Albanian Alps, and includes parts of the territories of the municipalities of Shkodra, Lezha, and Malësi e Madhe.
What are the EIB projects in the pipeline in Albania?
As mentioned, EIB is a founding partner and an active financier in the WBIF platform. The EIB has been receiving requests for financial support in a number of projects across different sectors, in particular for the development of the railways sector (Durrës- Rrogozhinë, Rrogozhinë-Pogradec), flood prevention (Mati River, and other 4 river basins ), education (University Campus of Tirana), and digital infrastructures (Albania regional Broadband infrastructure, and broadband network in rural areas). Besides these projects, we are also discussing projects in the water, energy and tourism sectors with project promoters and other implementing entities.
Last April, the EIB approved EUR11 million for the Lana River Front Urban Redevelopment in Tirana. Has this project started to be developed? What is this project consisting of and how it will influence Tirana?
The Lana River Front – Urban Redevelopment project is a landmark investment as it represents the first urban redevelopment project funded by EIB in the region. With EUR 8m loan combined with an investment grant worth EUR 2.4m from our EU Member States donors resources we are contributing to the financing of a EUR 24m project. The Lana river project encompasses the redevelopment of approx. 1.8 km of the Lana River, immediately downstream from an existing renovation of the river, as well as construction of a boulevard (including paths for bicyclists and pedestrians on both sides of the river) starting from the bridge of Rruga e Kavajës, where parallel boulevards Gjergj Fishta and Bajaram Curri currently end, up to Rruga Teodor Keko, a major artery prolonging the new ring road up to the Tirana – Durrës highway. The project site and its immediate surroundings along the Lana River, have suffered from a lack of residential amenities, poor connectivity with the rest of the City of Tirana and environmental degradation.
The area is subject to periodic flooding resulting from unplanned and poorly regulated residential development and suffers from deficiencies in the public infrastructure serving the area. It is also to be noted that in this segment of the river, the wastewater and polluted rainwater from the surrounding neighborhoods are also discharged, which increases the urban pollution of the river.
The project includes dredging, straightening and canalisation of the river, creation of embankments with similar profile as for existing boulevards, the construction of two dual lane boulevards on each side of the river, laying of sewerage pipes to be connected to the network under construction. Thus the project will reduce the flood risk, will catalyze urban development and regeneration leading to: i) significant improvements in living standards, ii) the removal of wastewater from the Lana River (upon completion of the Greater Tirana Sewerage System Project) and iii) the improvement of traffic circulation as well as road safety.
The area which benefits from this project extends over a surface of 110 ha and it is well integrated with investments expecting to deliver substantial benefits for a future projected population of 65,000, out of which 20,000 are currently living in both riverbanks.
A team of international and national consultants is currently working on reviewing existing designs, and will soon begin the review of tenders documentation. Construction works are expected to start in Q2-Q3 2020.
The efforts of Albania and North Macedonia to begin the EU accession talks continue. How supportive is the EIB in these efforts?
The Western Balkans have always been an essential part of European history. Our partnership is grounded also in our shared futures and multiple mutually beneficial economic, political and security interest. As the EU Bank, EIB is part of the overall EU strategy for the region and the EIB activity in these countries supports implementation of the new European Commission Strategy for the Western Balkans.
The EIB has been investing in Western Balkans for over 40 years bringing its expertise, the financing instruments and the commitment to generating impact through investments that support the priorities of the EU. The Western Balkan region is a key priority for our lending activity and since 2008 the EIB Group has financed projects totalling over EUR 8 billion in the region.
This reflects our commitment to supporting the construction and upgrading of key infrastructure, as well as our multidimensional assistance to the private sector in the region, all of which reinforces the EU’s enlargement policy. Besides continuing our traditional support for reconstruction and upgrading of public infrastructure, since 2010, the EIB has expanded its work in into new areas, such as health care, education and research and development. We also have started helping the private sector, and offering assistance to small and medium-sized enterprises (SMEs). Worth noting that we recently published an update of our dedicated brochure for Western Balkans, which provides both figures and showcases of combined EIB and EC support in various sectors/projects: https://www.eib.org/en/projects/regions/enlargement/the-western-balkans/index.htm
What are the EIB expectations for 2020?
We expect that a number of technical assistance projects funded under WBIF will arrive at completion or reach an appropriate level of maturity, notably for the railway network under the so-called corridor VIII and the river flood prevention, to allow us to start internal process to appraise the financing of the projects.
Moreover, it is anticipated that thanks to the ERI technical assistance provided to ADF, the first step of the cooperation agreement, which consists of a regional integrated tourism and urban upgrading strategy, will be finalised and we could start preparing terms of references for studies related to sub projects/investments for a 5-year period.
As concerns our operations under appraisal, we expect to approve during first-half 2020 a prospective financing for the improvement of water supply infrastructures in the City of Tirana, which should help increasing the quantity and quality of supply of safe drinking water, and to see the commencement of construction works for the Lana River project.
